Οι βιολογικοί παράγοντες είναι μικροοργανισμοί στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι γενετικά τροποποιημένοι, οι κυτταροκαλλιέργειες και τα ενδοπαράσιτα του ανθρώπου που μπορούν να προκαλέσουν οποιαδήποτε μόλυνση, αλλεργία ή τοξικότητα.

Σε εργαστήρια των Σχολών Θετικών Επιστημών και Επιστημών Υγείας πραγματοποιούνται πειράματα με βιολογικούς παράγοντες στα πλαίσια ερευνητικών προγραμμάτων, αλλά και στα πλαίσια της εκπαίδευσης προπτυχιακών φοιτητών. Οι συμμετέχοντες στα πειράματα αυτά (Μέλη ΔΕΠ, μεταπτυχιακοί και προπτυχιακοί φοιτητές) εκτίθενται σε μια σειρά κινδύνων από την χρήση βιολογικών παραγόντων διαφορετικής επικινδυνότητας. Ο κίνδυνος από τον χειρισμό βιολογικών παραγόντων που υπάρχουν σε βιολογικά δείγματα και στις καλλιέργειες τους είναι σημαντικός, ενώ νοσήματα όπως ο τυφοειδής πυρετός, η φυματίωση, η ηπατίτιδα στις διάφορες μορφές της, το σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS), η βουκέλωση, κ.ά. έχουν πολλές φορές αναφερθεί και καταγραφεί σε εργαζόμενους σε εργαστήρια με βιολογικούς παράγοντες. Συνήθως, η μόλυνση από ορισμένους βιολογικούς παράγοντες δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή με αποτέλεσμα να αυξάνεται σημαντικά η πιθανότητα μετάδοσης του νοσήματος κατά την συναναστροφή του μολυσμένου εργαζόμενου με τους ανθρώπους της καθημερινότητάς του και όχι μόνο. Έτσι καθίσταται επιτακτική η ανάγκη για την εφαρμογή:

α) κανονισμών λειτουργίας των εργαστηρίων όπου χρησιμοποιούνται βιολογικοί παράγοντες ανάλογα με την επικινδυνότητά τους,

β) πρωτοκόλλων ασφάλειας για τον χειρισμό βιολογικών παραγόντων στους εργαζόμενους και

γ) σχεδίων έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση ατυχημάτων κατά την διεξαγωγή των πειραμάτων.

Οι λοιμογόνοι μικροοργανισμοί ταξινομούνται σε τέσσερεις κατηγορίες ανάλογα με τα προβλήματα βιοασφάλειας που προκαλούν. Η ταξινόμηση αυτή έγινε από το CenterofDiseaseControl (CDC) στις ΗΠΑ. Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την κατάταξη των μικροοργανισμών σε αυτές τις κατηγορίες είναι:

• η λοιμογόνος δύναμη τους,
• η μολυσματική δόση,
• ο τρόπος μετάδοσης της λοίμωξης,
• η δυνατότητα παρασιτισμού,
• η παρουσία κατάλληλων ξενιστών,
• η ύπαρξη αποτελεσματικών μέτρων προφύλαξης (παθητική ή ενεργητική ανοσοποίηση) και
• η διαθεσιμότητα αποτελεσματικής θεραπείας.

Μπορείτε να διαβάσετε τον πλήρη οδηγό περί Υγιεινής και Ασφάλειας στο Βιολογικά Εργαστήρια εδώ.