Αντιμετώπιση Ατυχημάτων στο Χημικό Εργαστήριο

Τραυματισμοί και Πρώτες Βοήθειες

Βασικός κανόνας σε περίπτωση τραυματισμού εργαζόμενου ή εκπαιδευόμενου σε χημικό εργαστήριο: Δεν εφαρμόζονται ιατρικές πρακτικές από κανέναν που δεν έχει πτυχίο Ιατρικής ή ανάλογη σχετική πιστοποιημένη εκπαίδευση.

Στην παράγραφο που ακολουθεί, περιγράφονται οι βασικές και άμεσες πρώτες βοήθειες που δίδονται πριν την ιατρική περίθαλψη ή σε περίπτωση ελαφρού τραυματισμού.

 

 

Υποχρεώσεις Υπευθύνων Εργαστηρίου

 

Οι πρώτες βοήθειες δίνονται από τους Υπεύθυνους του εργαστηρίου, οι οποίοι πρέπει να ενημερώνονται άμεσα και να ενεργούν με ψυχραιμία και μεθοδικότητα. Σε αυτό το σκοπό οι υπεύθυνοι του εργαστηρίου θα πρέπει:

1. Να έχουν εντοπίσει και καταγράψει τις πιθανές αιτίες τραυματισμών στο συγκεκριμένο εργαστήριο καθώς και τις διαδικασίες αντιμετώπισης τους. Τα ΔΔΑ-MSDSτων χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στο εργαστήριο είναι πολύ χρήσιμα σε αυτή την προσπάθεια. Όταν χρησιμοποιούνται αντιδραστήρια που ενέχουν ειδικούς κινδύνους και απαιτείται άμεση χορήγηση ενός αντιδότου πρέπει να φροντίζουν να υπάρχει στο χώρο και να φυλάσσεται σε σωστές συνθήκες.
2. Να μπορούν να παρέχουν στοιχειώδεις πρώτες βοήθειες (περιγράφονται ανά κατηγορία).
3. Να φροντίσουν να υπάρχει ερμάριο με τα είδη πρώτων βοηθειών και να ελέγχουν το περιεχόμενο του ώστε να αντικαθίστανται άμεσα τα ληγμένα ή χρησιμοποιημένα είδη.
4. Να φροντίσουν να είναι καταγραμμένα κοντά στην τηλεφωνική συσκευή τα τηλέφωνα για τα επείγοντα ιατρικά περιστατικά.
5. Αν υπάρχουν συχνοί τραυματισμοί, ακόμα και μικροί, από την ίδια αιτία θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τη μείωσή τους (αλλαγή μεθοδολογίας ή/και συσκευών-οργάνων, καλύτερη ενημέρωση για τις ασφαλείς διαδικασίες στη συγκεκριμένη τεχνική, κλπ.)
6. Να καταγράφουν τα περιστατικά τραυματισμών σε ένα ημερολόγιο του εργαστηρίου. Η καταγραφή πρέπει να περιλαμβάνει ώρα και ημερομηνία, όνομα τραυματία, ονόματα παρόντων ατόμων, είδος και αιτία τραυματισμού, πρώτες βοήθειες που δόθηκαν.
7. Να ενημερώνουν γραπτώς τον Υπεύθυνο Ασφαλείας και το Γιατρό Εργασίας του Πανεπιστήμιου ακόμα και για τα απλά περιστατικά.
8. Τα άτομα που θα προσφέρουν πρώτες βοήθειες θα πρέπει να προφυλαχθούν από την επαφή με το αίμα του τραυματία και άλλα υλικά ώστε να αποφευχθεί πιθανή μόλυνσή τους από ιούς. Πρέπει να χρησιμοποιηθούν μέσα ατομικής προστασίας π.χ. γάντια, γυαλιά, μάσκα, κλπ.
9. Σε περίπτωση αμυχών ή μικρών τραυμάτων αφήνεται η ροή του αίματος για λίγα δευτερόλεπτα και απομακρύνονται μικρά θραύσματα γυαλιού. Στη συνέχεια το τραύμα απολυμαίνεται και επιδένεται. Μέχρι την πλήρη επούλωσή του, θα πρέπει να προστατεύεται κατά την εργασία του τραυματία στο εργαστήριο, να μην βρέχεται ή εκτίθεται σε ατμούς αντιδραστηρίων.
10. Σε περίπτωση βαθύτερων τραυμάτων, αν υπάρχουν θραύσματα δεν πρέπει να γίνεται προσπάθεια να μετακινηθούν ακόμα και αν είναι ορατά διότι μπορεί να προκληθεί μεγαλύτερη ζημιά. Ζητείται άμεσα ιατρική βοήθεια (βλέπε σοβαροί τραυματισμοί). Αν υπάρχει σοβαρή αιμορραγία και μέχρι να έρθει η ιατρική βοήθεια, πρέπει να γίνει προσπάθεια να περιοριστεί πιέζοντας το κατάλληλο σημείο ή χρησιμοποιώντας αποστειρωμένη γάζα και επίδεσμο και όχι βαμβάκι.
11. Μετά το τέλος της παροχής πρώτων βοηθειών, τα άτομα που τις παρείχαν πρέπει να πλένουν καλά τα χέρια (ακόμα και αν τα γάντια δεν φαίνεται να έχουν σκιστεί) και τις γυμνές περιοχές του δέρματος που μπορεί να ήλθαν σε επαφή με αίμα ή άλλα υλικά πιθανά μολυσμένα.
12. αν τα μάτια έλθουν σε επαφή με χημική ουσία, πρέπει να εκπλένονται με άφθονο νερό για αρκετή ώρα (τουλάχιστον 15 λεπτά) στις συσκευές εκπλύσεως ματιών ή στην βρύση, προσπαθώντας να παραμείνουν τα βλέφαρα ανοικτά. Στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί και φυσιολογικός ορός. Συμβουλευτείτε το ΔΔΑ της χημικής ουσίας. Συνιστάται να ζητηθεί αμέσως και η εξέταση ενός οφθαλμίατρου.
13. Η έκπλυση με τη χρήση μόνο δοχείων με φυσιολογικό ορό δεν συνιστάται διότι συνήθως δεν υπάρχει αρκετή ποσότητα υγρού για την αποτελεσματική έκπλυση του ματιού. Αποτελεί μόνο προσωρινό μέτρο όταν δεν υπάρχει άμεσα παροχή με νερό. Επίσης, συσκευές που δεν καθαρίζονται σε εβδομαδιαία βάση μπορεί να έχουν αναπτύξει μύκητες ή βακτήρια.
14. Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθεί κάποια άλλη χημική ουσία για την εξουδετέρωση μιας χημικής ουσίας που βρέθηκε στο μάτι. Μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη βλάβη. Μόνο ένας οφθαλμίατρος μπορεί να υποδείξει τη σωστή αντιμετώπιση.
15. αν βρεθούν θραύσματα γυαλιού δεν πρέπει να γίνει έκπλυση με νερό γιατί μπορεί να εισχωρήσουν βαθύτερα. Ζητείται άμεσα ιατρική βοήθεια (βλέπε σοβαροί τραυματισμοί).
16. Δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθεί κάποια άλλη χημική ουσία για την εξουδετέρωση μιας καυστικής ή διαβρωτικής χημικής ουσίας. Οι αντιδράσεις εξουδετέρωσης είναι εξώθερμες και είναι δυνατόν να προκληθεί μεγαλύτερη βλάβη. Μόνο ένας ιατρός μπορεί να υποδείξει τη σωστή αντιμετώπιση.
17. Είναι σημαντικό οι άνθρωποι δίπλα στο θύμα να διατηρήσουν τη ψυχραιμία τους. Βιαστικές κινήσεις μπορεί να επιδεινώσουν τη κατάσταση του τραυματία.
18. Ζητείται άμεσα ιατρική βοήθεια και ασθενοφόρο.
19. Από το τηλεφωνικό κέντρο του ΕΚΑΒ θα ζητηθεί η περιγραφή της αιτίας του τραυματισμού ή της ασθένειας και της κατάσταση του τραυματία/ασθενούς.
20. Οι απαντήσεις πρέπει να δίνονται με συντομία και με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια.
21. Πρέπει να αναφερθεί με σαφήνεια που βρίσκεται το εργαστήριο. Άτομα που γνωρίζουν καλά το κτίριο πρέπει να σταλούν να περιμένουν το ασθενοφόρο στην είσοδό του.
22. Από το τηλεφωνικό κέντρο του ΕΚΑΒ θα δοθούν οδηγίες για τις άμεσες ενέργειες και την παροχή πρώτων βοηθειών μέχρι την άφιξη του ασθενοφόρου. Οι υποδείξεις ακολουθούνται καταγράμμα. Σε περίπτωση αμφιβολίας γίνεται νέα επικοινωνία με το ΕΚΑΒ.
23. Το τραυματισμένο άτομο δεν πρέπει να μετακινείται εκτός αν υπάρχει κίνδυνος.
24. Ο υπεύθυνος υποδεικνύει την καταγραφή των ονομάτων των ατόμων που ήταν παρόντα στο ατύχημα ειδικά στην περίπτωση που μπορεί να υπάρχει έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες.
25. Το τραυματισμένο άτομο θα πρέπει υποχρεωτικά να συνοδευτεί στο νοσοκομείο από κάποιον που γνωρίζει το περιστατικό και την έκθεση σε επιβλαβή, διαβρωτικά ή τοξικά χημικά που σχετίζονται με τον τραυματισμό. Αντίγραφα των αντίστοιχων ΔΔΑ-MSDSείναι πολύ χρήσιμα.
26. Το περιστατικό πρέπει να καταγραφεί και να γίνει γραπτή αναφορά στον Υπεύθυνο Ασφαλείας και τον Γιατρό Εργασίας του Πανεπιστημίου.

Οι πιο κοινές αιτίες τραυματισμών στα χημικά εργαστήρια είναι:

Τραύματα από σπασμένα υαλικά ή κοπτερά αντικείμενα

Τραυματισμός ματιού

Τα προστατευτικά γυαλιά πρέπει να φοριούνται καθ’όλη τη διάρκεια της παραμονής και εργασίας στο χημικό εργαστήριο.

 

Εισπνοή ατμών ερεθιστικής ή επιβλαβούς χημικής ουσίας.

Το θύμα μεταφέρεται κοντά στο παράθυρο, το βάζουμε να κάτσει και του υποδεικνύεται να πάρει βαθιές εισπνοές. Ακολουθούνται οι υποδείξεις του ΔΔΑ-MSDSτης χημικής ουσίας για την κάθε περίπτωση. Συνιστάται να ζητηθεί και η εξέταση ενός γιατρού.

 

Εγκαύματα

Τα εγκαύματα είναι συνηθισμένη αιτία τραυματισμών και προέρχονται είτε από θερμές επιφάνειες είτε από διαβρωτικές χημικές ουσίες.

1. Στην περίπτωση εγκαυμάτων τόσο από θερμές επιφάνειες όσο και από χημικές ουσίες, η περιοχή του εγκαύματος πρέπει να εκπλυθεί άμεσα για αρκετή ώρα με άφθονο νερό (τουλάχιστον 15 λεπτά) χωρίς να γίνεται τριβή την προσβληθείσας περιοχής.

2. Σε περίπτωση ελαφρού εγκαύματος από θερμή επιφάνεια και εφόσον η επιδερμίδα δεν έχει καταστραφεί, η πάσχουσα περιοχή αλείφεται με ειδική αλοιφή ή spray για εγκαύματα και καλύπτεται με αποστειρωμένη γάζα.

3.Σε σοβαρά εγκαύματα ζητείται άμεσα ιατρική βοήθεια.

4. Στις περιπτώσεις εγκαυμάτων από χημικές ουσίες και μετά την έκλυση με άφθονο νερό, ακολουθούνται οι υποδείξεις του ΔΔΑ-MSDS. Συνιστάται να ζητείται άμεσα ιατρική βοήθεια διότι η χημική ουσία είναι δυνατόν να εισχωρήσει βαθύτερα στους ιστούς (βλέπε σοβαροί τραυματισμοί).

 

Κατάποση χημικών ουσιών

Ακολουθούνται οι υποδείξεις του ΔΔΑ-MSDSκαι ζητείται επείγουσα ιατρική βοήθεια (βλέπε σοβαροί τραυματισμοί).

 

Σοβαροί τραυματισμοί

Είδη Πρώτων Βοηθειών

Σε κάθε εργαστήριο πρέπει να υπάρχει ένα ερμάριο Πρώτων Βοηθειών, σε ευδιάκριτη θέση (με ξεκάθαρη σήμανση, κοινώς αποδεκτή) και σε κατάλληλες συνθήκες, π.χ. να μην εκτίθεται στον ήλιο, σε υψηλές θερμοκρασίες και σε ατμούς χημικών ουσιών.

Περιεχόμενο του ερμαρίου Πρώτων Βοηθειών

1. αποστειρωμένες γάζες    

2. επίδεσμοι  

3. αυτοκόλλητοι επίδεσμοι (hansaplast)  

4. αντισηπτικό για τις πληγές-οινόπνευμα         

5. H₂O₂ (oxygéné αλλά μόνο για ρινορραγίες)

6. ψαλίδι & γάντια μιας χρήσης

7. αλοιφή για εγκαύματα    

8. αλοιφή για τσιμπήματα εντόμων

9. φυσιολογικός ορός για έκπλυση ματιών

Τα σκευάσματα πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση (να μην είναι αλλοιωμένα) και να βρίσκονται μέσα στην εμπορική τους συσκευασία ώστε να υπάρχουν οι οδηγίες και η ημερομηνία λήξης. Το άτομο που παρέχει τις πρώτες βοήθειες πρέπει να χρησιμοποιεί γάντια μιας χρήσης ώστε να μην έρχεται σε επαφή με το αίμα του τραυματία.

Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται:

α. Ιώδιο - μπορεί να προκληθεί ζημία μαλακού ιστού από την ακατάλληλη χρήση.

β. Παγοκύστες –εάν υπάρχει διόγκωση του μαλακού ιστού ο ασθενής πρέπει να εξεταστεί από έναν παθολόγο.

γ. Αμμωνία –εάν ένα άτομο είναι αναίσθητο, πρέπει να λάβει βοήθεια από ειδικό.

δ. Αιμοστατικός επίδεσμος –για τους ελαφρούς τραυματισμούς πρέπει να χρησιμοποιηθεί η τεχνική πίεσης έως ότου η ιατρική βοήθεια είναι διαθέσιμη.

Πάνω στο ερμάριο πρέπει να υπάρχει ετικέτα με την τελευταία ημερομηνία επιθεώρησης και το όνομα του ατόμου το οποίο έκανε την επιθεώρηση.